لاوازیه، شیمیدان فرانسوی قرن 18 را می‌توان پایه گذار علم تغذیه به حساب آورد؛ البته رژیم‌شناسی، موضوعی بسیار قدیمی‌تر است. چنانچه سقراط، اغلب به بیماران خود دستور غذایی می‌داده و در یونان باستان، پزشکان از فن رژیم‌شناسی در درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند. با ما همراه باشید تا از علم تغذیه و وضعیت آن در کشورمان بیشتر بدانیم.
اول به تعریف و مفهوم تغذیه بپردازیم. تغذیه عبارت است از: مجموعه فعل و انفعالاتی که موجب می‌گردد عضو زنده و سلول‌های آن، مواد مغذی را دریافت و برای رشد و نوسازی و نگهداری عضو مصرف کنند و حرارت و انرژی لازم را جهت انجام اعمال حیاتی و سایر فعالیت‌های مربوطه تامین نمایند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت: تغذیه، ارتباط مواد غذایی با نحوه استفاده بدن از آن مواد، به منظور تامین حد اعلای سلامتی می‌باشد.
بدن انسان از میلیون‌ها سلول، تشکیل شده است و این سلول‌ها از موادی ساخته شده اند که از طریق غذا به بدن انسان رسیده‌اند. هر روز تعدادی از این سلول‌ها فرسوده شده و از بین می‌روند؛ این سلول‌ها باید جایگزین شوند و غذا در این رابطه، اساسی‌ترین نقش را ایفا می‌نماید.
تمام نیازهای بدن از طریق غذا تأمین میشود و اگر غذای کافی به انسان نرسد و آدمی مبتلا به سوء تغذیه شود، ساخت ابزارهای دفاعی بدن مختل میشود، تنظیم حرارت بدن دچار اختلال می‌گردد، انرژی‌های لازم برای فعالیت‌های جسمی تأمین نمی‌شود، اندام انسان به صورت متعادل رشد نمی‌کند و عوامل بیماری زا وارد بدن می‌شوند و انسان را در شرایط بیماری و حتی مرگ قرار میدهند.
محرومیت غذایی، سبب سوء تغذیه و در نهایت فقر غذایی می‌گردد و این امر تاثیر مخربی بر سلامتی و مرگ و میر انسان ها می‌گذارد؛ تا جایی که تحقیقات انجام شده در سال ٢٠١٥ نشان می‌دهد که رشد گرسنگی در سال‌های اخیر به رغم تمام پیشرفت‌ها به حدی زیاد بوده که نزدیک به ٨٠٠ میلیون انسان در جهان، غذای کافی برای خوردن ندارند و این آمار تکان‌دهنده، در زمانی علنی و رسانه‌‌ای میشود که نظام سرمایه‌‌داری، دنیا را در ورطه‌‌ی مصرف‌‌گرایی رها کرده و روزانه، میلیون‌ها دلار، صرف هزینه‌‌ی تبلیغات انواع مواد غذایی میشود.
از قرن بیستم در بسیاری از کشورها، مسئله کمیت و کیفیت مواد غذایی قشرهای ضعیف و فقیر جامعه، مد نظر قرار گرفت و برخی از دولت‌ها برای اجرای این مسئولیت به کاربرد علم تغذیه در برنامه‌ریزی‌های خود، نقش مهم و ویژه‌ای اختصاص دادند.
تغذیه عاملی است که تعیین کننده سلامت و یا عدم سلامت افراد یک جامعه است و بدون شک، هدف هر شخص از تغذیه مناسب، فقط سیر شدن و رفع گرسنگی نیست و در واقع هدف اصلی تغذیه مناسب، رسیدن شش گروه مواد مغذی به بدن است که شامل پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آب میشود؛ این شش گروه از مواد مغذی باعث تامین نیازهای بدن و در نتیجه منجر به سلامتی اندام‌های بدن می‌شوند.
پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها منابع سوخت یا مواد مغذی انرژی‌زای بدن را تشکیل میدهند که به نام ترکیبات ارگانیک که حاوی کربن هستند شناخته شده‌اند. ویتامین‌ها نیز مواد آلی هستند که در مقادیر بسیار کم برای رشد و حفظ سلامت بدن ضروری می‌باشند. املاح معدنی و آب هم نقش تنظیم‌کننده در بسیاری از واکنش‌های بدن را ایفا می‌کنند که به دلیل فقدان کربن، غیرآلی شناخته می‌شوند.
با توجه به اهمیت تغذیه می‌توان اذعان داشت که علم تغذیه در همه بخش‌های زندگی افراد نقش مهمی دارد و بسیاری از بیماری‌های ما از نوع تغذیه است و در عین حال درمان بسیاری از دردها نیز در غذاهاست. در واقع، تغذیه مناسب باعث حفظ سلامتی روانی و جسمی فرد میشود؛ به گونه‌ای که با مصرف کم و یا با مصرف بیش از حد هر کدام از شش گروه مواد مغذی، فرد دچار بیماری میشود؛ به طور مثال: مصرف بیش از حد فرآورده‌های گوشتی موجب ایجاد سرطان میشود و یا مصرف کم غلات که حاوی گروه ویتامین‌های ب هستند، باعث ایجاد بیماری‌های روانی از جمله پرخاشگری، جنون و … خواهد شد.
وضعیت بررسی‌های صورت گرفته در کشور در علم تغذیه به چه صورت است؟
اولین بررسی تغذیه‌ای در کشور در سال 1316 در چند شهر ایران به وسیله بانک ملی انجام گرفت و نشان داد که بالغ بر 55 درصد از درآمد خانواده‌ها برای خرید مواد غذایی مصرف می‌گردد. پس از تاسیس انستیتو علوم تغذیه، در سال 1340 بررسی‌هایی در بسیاری از نقاط کشور به عمل آمد که نشان می‌داد اکثر خانواده‌ها غذای مناسب با احتیاجات خود را مصرف نمی‌کنند و کمبودهای پروتئینی، ویتامینی و مواد معدنی در برخی خانواده‌ها مشهود است.
نتایج بررسی‌های دیگری نیز در این زمینه چاپ و منتشر گردیده است و متاسفانه از آنجایی که کماکان، سطح دانش و آگاهی افراد جامعه نسبت به مواد غذایی و الگوی تغذیه، کافی نیست، نباید تصور نتایج تحقیقات وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کشور در مورد وضعیت اطلاعات تغذیه‌ای مردم، دور از ذهن باشد. اما برخی از این نتایج، بسیار هشدار دهنده بوده‌اند؛ به طور مثال: تنها 5 درصد از خانوارها برای شست و شوی سبزی خوردن، مراحل 4 گانه را انجام میدهند یا جالب است بدانید که 40 درصد خانواده‌ها از سس مایونز و سس‌های آماده به عنوان طعم دهنده سالاد استفاده می‌کنند!
افزایش هزینه‌های زندگی از یک طرف و از طرفی، فرصت کم برای ذخیره کردن مواد غذایی و پیدایش صنایع غذایی و روش‌های جدید تهیه و نگهداری و توزیع غذاها، مسائل جدیدی هستند که هر کدام تاثیر خاصی بر وضعیت تغذیه مردم دارند. در حقیقت کشور ما مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، دوران تحول همه جانبه‌ای را طی می‌کند که طبیعتا یکی از جوانب خیلی مهم و اساسی آن، تحولات تغذیه‌ای مردم می‌باشد که باید سعی کرد که این تحولات بر مبنای صحیح و با رعایت تمام اصول علمی انجام گیرند تا به نتایجی که انتظار می رود برسند. ما در گروه صنعت‌سازان ملچ به نوبه‌ی خود تلاش خواهیم کرد سهم خودمان را در این فرآیند بپردازیم.
