غذا در نیازهای اولیه و فیزیولوژیکی انسانها قرار دارد؛ اما تغذیه انسان در طول تاریخ، تحولات زیادی داشته است. تغییرات تغذیه‌ای در طول تاریخ بشریت به‌طور گسترده‌ای تحت تأثیر عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی محیطی قرار داشته است. با ما همراه باشید تا از تغییرات تغذیه بشر در طول تاریخ بیشتر بدانیم.
در دوران پیش از تاریخ که الگوی تغذیه‌ای بشر، نسبت به فصل و منابع طبیعی در دسترس و به طور عمده از طریق شکار و جمع‌آوری گیاهان بوده است. با آغاز انقلاب کشاورزی حدود ۱۰,۰۰۰ سال پیش، انسانها به تدریج به کشت غلات، سبزیجات و دامداری پرداختند که موجب تغییرات عمده‌ای در رژیم غذایی شد. این تحول حتی به تشکیل اجتماعات انسانها نیز کمک کرد.
تغذیه در دوران باستان:
اولین اجتماعات و شهرها در بین‌النهرین، آسیای باختری، مصر و یونان بوجود آمدند. شهرنشین‌های اولیه، کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند. ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته است و دو تن از متخصصین به نامهای آرتور کیت (Arthur Keith) و دکتر ارنست امیل هرتسفیلد (Ernst Emil Herzfeld) در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده است. در حفاری‌هایی که در بعضی از نقاط ایران نظیر شوشتر، دامغان، تخت جمشید و تپه سیلک کاشان به عمل آمده نشان می‌دهد که تاریخ کشاورزی در ایران بیشتر از 6000 هزار سال قدمت دارد.
تاریخ یونان نشان می‌دهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که “برای تقویت روح هرگز نباید جسم را فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت نمود.”
شواهد نشان می‌دهد که در زمان‌های قدیم، مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده است. همچنین روغن زیتون را بسیار دوست داشته و مصرف می‌کرده‌‌اند.
در روم باستان نیز مردم به کشاورزی مشغول بودند و اغلب از غلات تغذیه می‌کردند؛ البته مصرف گوشت در طبقه اشراف رواج داشت. پس از استقرار امپراطوری روم، وضعیت تغذیه مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف، از تغذیه مردم سرزمین‌های فتح شده تقلید کردند. در این زمان حتی کتاب آشپزی نیز در روم منتشر شد که طرز تهیه غذاهای گوشتی و سبزیجات به همراه اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده بود.
تغذیه در طول تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، حائز اهمیت بسیاری بوده است و حتی در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی از تغذیه در دوران بارداری و شیردهی منعکس شده است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌‌هایی در زمینه مصرف و یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده است و اکثر پزشکان یونان باستان، رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجه بیماری‌ها به کار می‌‌بردند. در ایران باستان نیز زکریای رازی که از دید بسیاری از افراد، پدر علم تغذیه و رژیم‌های غذایی کودک می‌باشد، توصیه‌‌های مختلفی در زمینه رژیم‌های غذایی دارد.
پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه نمایید: علم تغذیه و وضعیت آن در کشور
تغذیه با پیشرفت علم و صنعت:
با شروع قرن ۱۹ و پیشرفت‌های علمی در زمینه شیمی و فیزیولوژی، مفهوم تغذیه به‌طور علمی‌تر مورد توجه قرار گرفت. در این دوران، به‌ویژه با تحقیقات شیمیدان معروف آنتوان لاوازیه، علم تغذیه به‌عنوان یک شاخه علمی مستقل آغاز شد. در سال 1917 نیز نخستین انجمن تخصصی تغذیه در آمریکا تاسیس شد که در سال 1925 اولین مجله علمی را منتشر کرد و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.
در قرن بیستم نیز با انقلاب صنعتی و تولید انبوه غذا، تغییرات چشمگیری در الگوهای تغذیه‌ای مردم به‌وجود آمد. تولید غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فودها و مواد غذایی آماده‌سازی شده از جمله ویژگی‌های مهم این دوره بود که حتی موجب بروز مشکلاتی از قبیل چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی هم شد.
در دهه‌های اخیر، آگاهی‌های بیشتر در مورد خطرات غذاهای فرآوری‌شده، باعث تغییراتی در رفتار مصرف‌کنندگان شده است و با توجه به نگرانی‌های بهداشتی و تغذیه‌ای، مصرف غذاهای سالم، ارگانیک و طبیعی افزایش یافته است. به گونه‌ای که حتی بسیاری از مردم به دنبال غذاهای گیاهی، کم‌چرب، کم‌نمک و کم‌شکر هستند. امروزه، اصول تغذیه در شرایط مختلف فرهنگی یکی است اما کاربرد آن متفاوت است و با توجه به زبان، فرهنگ و سایر عوامل مربوطه، از فنون و تکنیک‌های متفاوتی برخوردار است.
