در این بخش به خط مشی (Policy) و اهمیت آن در سازمان‌ها و کسبوکارها می‌پردازیم؛ چراکه با نگاهی به وضعیت داخلی کشورمان، متوجه می‌شویم که بسیاری از کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و مدیران، متأسفانه از نقش و جایگاه خط مشی در ساختار سازمانی و مسیر رشد کسبوکار خود غافل‌اند. عمق این معضل زمانی آشکار می‌شود که مشاهده می‌کنیم بسیاری از این سازمان‌ها، حتی با پیروی از استانداردهای مدیریتی بین‌المللی مانند ایزو، در عمل به اجرای صحیح آنها پایبند نیستند. در نتیجه، خط مشی سازمانی به جای آنکه در فرآیندهای اجرایی نهادینه شود، صرفا به‌عنوان متنی تزئینی روی تابلوی دیوار اتاق مدیریت باقی می‌ماند.
واژه مشی در زبان عربی به معنای راه رفتن است؛ لذا به زبان ساده میتوان گفت که مفهوم خط مشی به مسیری برای حرکت مربوط می‌شود. در واقع خط مشی، تعیین‌کننده محدوده تصمیمگیری برای مدیران سازمان‌ها و کسبوکارها است و مدیران باید تصمیمات را با قید سازگاری با خط مشی سازمان اتخاذ نمایند.
خط مشی یا همان سیاست سازمان به صورت رسمی توسط مدیریت سازمان و کسبوکار تعیین می‌گردد. با تدوین سیاست‌های کلان سازمان این اطمینان فراهم می‌گردد که از بروز تضاد یا تعارض در تصمیمات مدیریت سازمان ممانعت بعمل آید. به عبارت بهتر خط مشی، مسیر تفکر یا شیوه اندیشه اعضای سازمان را مشخص می‌نماید؛ تا تصمیمگیری مدیریت با اهداف سازمان سازگار گردد و یا حداقل، منافات نداشته باشد.
اما از سوی دیگر، افرادی هستند که هر قانونی را برای قوانین زیرمجموعه‌اش، به عنوان خط مشی در نظر می‌گیرند. مثلا میتوان قانون اصلی کشور را خط مشی سایر قوانین دانست. چون همه موظف هستیم که فعالیت‌‌ها و قوانین خود را در چارچوب آن انجام دهیم.
وایریش و کونتز در کتاب Management: A global perspective، خط مشی را در کنار قانون (Rule) قرار می‌‌دهند و آنها را با هم مقایسه می‌‌کنند. حرف آنها در کتابشان این است که قانون، دقیق بوده و حدود و مرزهای آن مشخص است. اما خط مشی، کلی‌‌تر است و شامل مصداق‌ها و مرزهای دقیقی نیست. به این مثال‌‌ها توجه کنید:
خط‌مشی: تا کار تمام نشده، شرکت را ترک نمی‌‌کنیم.
قانون: زمانی که کار تمام شد و سرپرست، برگه گزارش روزانه را بررسی و تایید کرد، حق خروج از شرکت را داریم.
خط‌مشی: اگر بدانیم هدیه‌‌ای مصداق رشوه است، آن را قبول نمی‌‌کنیم.
قانون: هر هدیه‌‌ای که قیمت آن از ۲۰ هزار تومان بیشتر باشد، مصداق رشوه محسوب خواهد شد.
با توجه به این توضیح، متوجه می‌شویم که کونتز و وایریش، معتقدند که استفاده بیشتر از خط مشی به جای قانون، با هدف ایجاد اختیار بیشتر و ایجاد فضا برای اقدام کردن فعالانه به جای رفتار منفعل، انجام می‌شود.
پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه نمایید: جایگاه مدیریت در کسبوکار
فرآیند تدوین خط مشی در سازمان و کسبوکار
برای بهره‌گیری از تأثیرات خط مشی در موفقیت سازمان و کسبوکار، به زبان ساده میتوان گفت که مراحل زیر باید در سازمان و کسبوکار طی شوند:
- تحلیل بافت سازمان و کسبوکار
- تعیین اهداف سازمان و کسبوکار
- تنظیم و تصویب خط مشی در سازمان و کسبوکار
- استقرار و اجرای خط مشی در سازمان و کسبوکار
شفاف بودن هدف، استراتژیک و سیاست‌‌ها اولین گام‌ها به سمت افزایش کارایی، اثربخشی و بهره‌وری و ایجاد نتایج مثبت در سازمان و کسبوکار هستند و درک این موضوعات اساسی، پایه‌ی پیشرفت و موفقیت یک سازمان را تشکیل می‌‌دهد. موضوعی که متاسفانه در بسیاری از سازمان‌ها و کسب‌و‌کارهای درون کشورمان دیده نمی‌شود.
ما در گروه صنعت‌سازان ملچ با ارائه خدمات متنوعی از قبیل مشاوره کسبوکار و مدیریت از طرح‌ریزی تا توسعه و بهبود کسبوکارها و سازمان‌ها در کنار کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و مدیران سازمان‌ها و کسبوکارها هستیم و تلاش خواهیم کرد سهم خودمان را در بهبود وضعیت کشورمان ایفا نماییم. با ما همراه باشید.
